Λίβανος 2010, μια χύτρα που βράζει...

Στα παλιά χρόνια λέγεται πως, πριν καν προσεγγίσουν τον Λίβανο, οι ναυτικοί μύριζαν το άρωμα των κέδρων από τη θάλασσα και τους τραβούσε σαν την πυξίδα που δείχνει τον βορρά. Φυσικά, αυτή την εποχή ο πληθυσμός τους έχει μειωθεί στο ελάχιστο λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών που επικρατούν το χειμώνα και τις χιονοπτώσεις ανά περιοχές, όπου παλιότερα υπήρχαν κεδροδάση. Ωστόσο, στο Becharri του βόρειου Λιβάνου μπορεί κανείς να βρει κέδρους 1000 ή ακόμα και 2000 ετών. Κατά διαστήματα και περπατώντας για αρκετή ώρα ανάμεσα στα δέντρα, ανέμου θέλοντος, διαπιστώνεις μια βραστή, βαριά ανάσα κέδρου να σου γαργαλάει τη μύτη. Αυτό να μύριζαν οι ναυτικοί χρόνια πριν προσεγγίζοντας τη χώρα;

Φτάνοντας στον Λίβανο και το αεροδρόμιο της Βηρυτού στα τέλη Ιούλιου διαπίστωσα αυτό που περίμενα. Ζέστη και υγρασία. Ήταν λες και μας είχαν βάλει σε μια χύτρα ταχύτητας με λιβανέζικο foul (πρωινή σούπα με κουκιά, ρεβύθια, λεμόνι…), με το καπάκι κλειστό. Δεν είναι έτσι ο καιρός… έχουμε καύσωνα χωρίς προηγούμενο! Δεν είναι έτσι; Μα εγώ έτσι τον περίμενα! Μπα… έχει δροσούλα στον Λίβανο! Δροσούλα; Μήπως έχουν αποδώσει άλλη έννοια στη λέξη δροσούλα; Στη διαδρομή από το αεροδρόμιο προς το σπίτι, στο προάστιο Ajaltoun ψηλά στο λόφο, συναντήσαμε περισσότερους στρατιώτες να περιπολούν κι από όσους είχα δει στη στρατιωτική μου θητεία. Τα όπλα σε θέση αναγνώρισης και με πλήρη εξάρτηση. Μοιάζει εμπόλεμη ζώνη. Μήπως είναι; Τρεις μέρες μετά και ένα θερμό επεισόδιο στα νότια σύνορα με το Ισραήλ, με ανταλλαγή πυρών, όπου σκοτώθηκαν δύο Λιβανέζοι στρατιώτες και ένας Ισραηλινός αξιωματικός, μας επιβεβαίωσε το θερμό κλίμα της Μέσης Ανατολής. Χύτρα που βράζει, καλά το είπα στην αρχή, αν και για διαφορετικό λόγο.

Γνωρίζετε να παίζετε χαρτιά και τάβλι στην Ελλάδα; Φυσικά! Α κι εμείς… ξέρετε στα καταφύγια που πηγαίνουμε, όταν ακούσουμε τις σειρήνες, δεν έχουμε τίποτα άλλο να κάνουμε όλη μέρα και ίσως για εβδομάδες… παίζουμε χαρτιά να περνάει η ώρα. Ακούγεται σοκαρίστικό, αλλά το προφέρουν με απόλυτη ηρεμία και αποδοχή. Πώς αποδέχεσαι κάτι τέτοιο; Μάλλον δύσκολα, αν συνειδητοποιήσουμε πως 4,5 εκατομμύρια Λιβανέζων ζουν στον Λίβανο, ενώ τα υπόλοιπα 10 βρίσκονται ως μετανάστες εκτός. Ακόμα όμως αντηχεί στα αυτιά μου το ‘δεν έχουμε να κάνουμε τίποτα άλλο όλη μέρα’. Δεν μπορώ να το ξεχάσω, όπως δεν μπορώ να ξεχάσω την ομίχλη το κατακαλόκαιρο! Σαν τους υδρατμούς στο εσωτερικό της χύτρας που όταν ανοίγουμε τη βαλβίδα στο καπάκι εκτονώνονται. Παρά τα 4,5 μόλις εκατομμύρια κατοίκων (και τα 10 στο εξωτερικό), παρά τους πολέμους, με τους τελευταίους το 2008 και 2006 με το Ισραήλ, η στρατιωτική θητεία δεν είναι υποχρεωτική, αλλά εθελοντική. Κι αυτό σοκαριστικό. Δεν είναι υποχρεωτική; Αυτοί όλοι δηλαδή οι στρατιώτες πληρώνονται και εθελοντικά κατατάσσονται για να δουλέψουν; Μα φυσικά… Στον Λίβανο ξαναχτίζονται γέφυρες, κτήρια και δρόμοι κατεστραμμένα από τους πολέμους κάθε 2-3 χρόνια. Στη Βηρυτό και το αεροδρόμιο τίποτα δεν θυμίζει βομβαρδισμένη χώρα. Όλα ‘του κουτιού’, ξαναχτισμένα, σαν να περπατάς στο Τορίνο ή το Παρίσι, σε ένα ελληνικό χωριό ή μοναστήρι, όσον αφορά στα κτήρια, το περιβάλλον ή την καθαριότητα. Εμείς γιατί δεν χτίζουμε ούτε καν τις απαραίτητες προϋποθέσεις στην Ελλάδα; Δεν έχουμε καν πόλεμο κάθε 2 χρόνια και όμως καίγονται τα τροπικά δάση της Κρήτης γιατί τα χρήματα από αντιπυρηκά έργα πήγαν... που;

Αυτή είναι η Βηρυτός και ο Λίβανος. Μόνο τα Τζαμιά δίπλα στις χριστιανικές εκκλησίες σε βγάζουν από την ψευδαίσθηση και 1-2 κτήρια γαζωμένα από σφαίρες και εγκαταλελειμμένα, που σε σοκάρουν, σε επαναφέρουν στη Μέση Ανατολή. Όπως οι εκκλησίες συνυπάρχουν με τα Τζαμιά, έτσι και το τοπικό νόμισμα συνυπάρχει με το δολάριο στις καθημερινές συναλλαγές. Οι συναλλαγές μοιάζουν με την Κωνσταντινούπολη που συνδέει Ανατολή και Δύση. Ακόμα και στην καθημερινότητά τους χρησιμοποιούν μια φράση "Hi, Qi Fick, Ca va?" σε μια μείξη Αγγλικών, Αραβικών και Γαλλικών για να δηλώνεται η πολυεθνική ταυτότητα του Λιβάνου.

Όσες χώρες βρέχονται από τα νερά της Μεσογείου ξέρουν να διασκεδάζουν, να παρασκευάζουν φαγητά με γνώμονα τη γεύση (και όχι την επιβίωση σαν τους Γιαπωνέζους) και γενικά να περνάνε καλά, παρά τις δυσκολίες. Από τη Βαρκελώνη και τη Νότια Ιταλία, μέχρι την Ελλάδα, την Αλεξάνδρεια και τον Λίβανο, το φαγητό, το ποτό, η ζωντανή μουσική σε μπαράκια, αποδίδουν σε μια πρόταση το ‘Mare Nostrum’. Είμαι σίγουρος πως ακόμα και σε πόλεμο, στον Λίβανο, θα πίνουν αράκ και θα τραγουδούν στα καταφύγια. Αυτό μου έβγαλαν ως άνθρωποι. Είναι αξιοθαύμαστο το πως αλλάζει μια χώρα με αρνητική ή θετική φήμη, όταν γνωρίσεις τους κατοίκους της. Τυχαία η Γερμανική κυβέρνηση αποφάσισε να κάνει μαθήματα καλής συμπεριφοράς, με φροντιστήρια, στους κατοίκους του Βερολίνου;

Κάθομαι στο μπαλκόνι του ρετιρέ αργά το βράδυ. Η ομίχλη πυκνή και απειλητική πλησιάζει από τους πρόποδες του λόφου, παρά τη ζέστη. Δεν φαίνεται κανένα σπίτι απέναντι, ούτε καν η φωτεινή σκέπη στον ουρανό από τα φώτα της Βυρηττού στο βάθος. Το διαδίκτυο είναι αργό, ωστόσο η δυνατότητα της επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο διατηρείται χωρίς διακοπή. Όπως και τα τσιμπήματα από τα κουνούπια. Που τη βρίσκουν τόση όρεξη με τόση ζέστη και υγρασία για φαγητό; Λιβανέζικα είναι, γι’ αυτό. Διαβάζω στο Reuters πως η εταιρία RIM αντιμετωπίζει προβλήματα με τη δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο, μέσω των BlackBerry κινητών της, στην κοντινή Σαουδική Αραβία. Σε μια άκρως συντηρητική κοινωνία οι νέοι με BlackBerry κανονίζουν συναντήσεις με άτομα του αντίθετου φύλου μέσω της υπηρεσίας internet messaging ή δρομολογούν αντικυβερνητικές προκηρύξεις – μηνύματα σε μεγάλο αριθμό αποδεκτών. Η RIM είναι η μόνη εταιρία που δρομολογεί την υπηρεσία μηνυμάτων μέσω διακομιστών στον Καναδά και όχι τοπικών συστημάτων ανά χώρα. Αυτό εξόργισε της αρχές της Σαουδικής Αραβίας που πιστεύουν πως η εθνική τους ασφάλεια κινδυνεύει από το διαδίκτυο «Τα παιδιά αυτά δεν έχουν καν λογαριασμό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, MSN ή υπολογιστή στο σπίτι τους, ωστόσο όλοι χρησιμοποιούν κινητό και αν έρχεται με τη δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο, ανάγνωσης πληροφοριών σε ιστοσελίδες και αποστολής μηνυμάτων μέσω αυτού, και δη μέσω απομακρυσμένων συστημάτων, έχουμε πρόβλημα ελέγχου της διακίνησης αυτών των πληροφοριών και συνακόλουθα της εθνικής ασφάλειας!».
Κάθομαι στο μπαλκόνι στο σπίτι στο Ηράκλειο. Δεν υπάρχει ομίχλη, παρά τη ζέστη και την υγρασία. Διαβάζω στο Reuters πως η Σλοβακία αποφάσισε να μην βοηθήσει την Ελλάδα να ξεπεράσει την οικονομική κρίση. Μα είναι λίγο ανόητο, να μπαίνει ένας κλέφτης σπίτι σου, να σου λέει, σε έκλεψα, άντε κάνε τώρα οικονομία να πάρεις πίσω τα κλεμένα και μετά να ζητάει από τους γείτονες να σε βοηθήσουν για να μπορέσει στο μέλλον να σε κλέψει ξανά. Συμφωνώ με τη Σλοβενία. ‘Στην κυρά μάνα μας μη δίνετε βοήθεια ούτε μαγκούρα στο προσκέφαλο σιμά γιατί θα δέρνει κάθε μέρα τα παιδιά της κι όταν μιλάω θα με λέει αληταρά’, όπως λέει και το τραγούδι. Ορίστε... αυτό είναι διακίνηση πληροφοριών. Να μαθαίνεις τα χάλια σου από άλλους. Aυτό είναι ταξίδι, να συγκρίνεις τη χώρα σου με άλλες.