δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά

Με λίγο ψάξιμο, στο διαδίκτυο, γρήγορα βρίσκει κανείς τους ταξιδιωτικούς προορισμούς που πρέπει να αποφύγει. Χώρες όπου η βία με την εγκληματικότητα παίζουν ζάρια για τη ζωή των κατοίκων ή των τουριστών τους (εδώ τα φρέσκα έθνικ νεφρά... το αφεντικό τρελλάθηκε). Η λίστα με τους δέκα πιο "βίαιους" προορισμούς για το 2014, με αυξανόμενη επικινδυνότητα είναι: Κολομβία, Νότια Αφρική, Άγιος Χριστόφορος και Νέβις, Σουαζιλάνδη, Τζαμάϊκα, Γουατεμάλα, Ελ Σαλβαδόρ, Μπελίζ, Βενεζουέλα και Ονδούρα. Με βάση τον επίσημο ορισμό από τον WHO, η βία χωρίζεται σε κατηγορίες, όπως φυσική, σεξουαλική, ψυχολογική ή βία που βασίζεται σε στέρηση-παραμέληση. Μπορεί να ασκηθεί από ένα άτομο στον ίδιο του τον εαυτό, από ένα ή περισσότερα άτομα με διάφορους αποδέκτες. Από τις παραπάνω χώρες μόνο στη Νότια Αφρική έχω πάει. Δεν είδα πουθενά βία. Υποθέτω πως πραγματικά θα υπάρχει, απλά ήμουν ιδιαίτερα τυχερός ή προσεκτικός φυσικά. Έχω ζήσει και ζω αρκετά χρονικά διαστήματα όμως σε μια χώρα που όσο τυχερός ή προσεκτικός να είναι κάποιος θα βιώσει τη βία που θα τον συμμαδέψει βαθιά μέσα, ιδίως το χειμώνα. Δεν είναι άλλη αυτή η χώρα από την Ελλάδα.

Δυστυχώς η Ελλάδα δεν εμφανίζεται στη λίστα με τους πιο επικίνδυνους προορισμούς, ωστόσο κατά τη γνώμη μου είναι μέγιστη παράλειψη από μια τέτοια λίστα! Κάθε χειμώνα έχουμε στην Ελλάδα έξαρση της βίας του καπνίσματος. Ομάδες ανθρώπων βιάζουν ομαδικά παιδιά, γυναίκες, άντρες, νέους και ηλικιωμένους σε κλειστούς χώρους. Όχι πως το καλοκαίρι η βία αυτή υποχωρεί, απλά οι επιλογές για αποφυγή της είναι περισσότερες. Ο νόμος για την αντιμετώπιση αυτής της βίας υπάρχει, αλλά δεν εφαρμόζεται. Είναι σαν ο βιαστής αστυνόμος ή πολιτικός να προσπαθεί να καταδιώξει άλλους βιαστές. Δεν θα δουλέψει ποτέ, διότι αυτού του είδους οι βιαστές (καπνιστές) έχουν εισχωρήσει σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας που θα ήταν υπεύθυνα για την εφαρμογή ενός αντι-καπνιστικού νόμου. Μη μου πείτε πως δεν είναι βιασμός αυτός. Καθημερινά ο ξένος καπνός εισχωρεί σε δεκάδες χιλιάδες παρθένα στόματα και αναπνευστικές οδούς με τη βία - διότι δεν υπάρχει συγκατάθεση - για να τα αλοιώσει ή να τα στιγματίσει ίσως για μια ζωή, καθώς είναι πια αποδεκτό πως ο καπνός δημιουργεί προβλήματα υγείας.
Μπορώ να πω πως έχω ταξιδέψει αρκετά. Στο 99% των χωρών που έχω επισκεφτεί (από το Περού και τη Βραζιλία μέχρι τη Σιγκαπούρη, την Κορέα και την Ιαπωνία) ο αντικαπνιστικός νόμος εφαρμόζεται. Στο Περού μάλιστα από το 1993! Δεν νοείται κάποιος να καπνίσει σε εσωτερικό χώρο. Δεν ξέρω αν είναι αυστηρός ο νόμος, τα πρόστιμα, οι έλεγχοι ή απλά πιο ευσυνείδητοι οι κάτοικοι σε αυτές τις χώρες, αλλά δεν καπνίζει κανένας σε εσωτερικούς χώρους.

Ακόμα και στους -10 βαθμούς ο θαμώνας του εστιατορίου θα βγει έξω να απολαύσει τη συνήθειά του. Αν είναι κακή ή καλή δεν θα το κρίνω εγώ. Όλοι έχουμε κακές ή καλές συνήθειες, ωστόσο δεν τις επιβάλουμε σε κανέναν άλλο, διότι αμέσως η συνήθεια μετατρέπεται σε βία. Θα μου πείτε να καθίσεις σπίτι σου αν θες να αποφύγεις μια τέτοια βία. Μα μια τέτοια λύση είναι αντίστοιχη της μπούρκας ή του ολόσωμου μαγιώ που φορούν οι γυναίκες σε μουσουλμανικές χώρες για να αποφεύγουν να σκανδαλίζουν τους άντρες, ώστε να μειωθούν οι βιασμοί. "Άλλαξε ο Μανωλιός και έβαλε τα ρούχα του αλλιώς".
Αναρωτιέμαι πότε ακριβώς περιμένουμε να εφαρμοστεί ο αντι-καπνιστικός νόμος σε εσωτερικούς χώρους στην Ελλάδα. Να δούμε έναν δήμαρχο να αρχίσει τα πρόστιμα, διότι ο Έλληνας, μόνο στο πορτοφόλι καταλαβαίνει τη βία πια.

Το Εξπρές του Νατάλ.

Το πρωί του Σαββάτου έρχεται μήνυμα στο κινητό μου από την αεροπορική εταιρία TAP. "Η σημερινή πτήση σας για Λισαβόνα θα έχει καθυστέρηση 16 ώρες". Αυτό ήταν, έγινε από σημερινή, αυριανή, σκέφτηκα. Οι επόμενες πτήσεις για Λάρνακα άλλαξαν. Αλυσιδωτή αντίδραση. Το Σάββατο το βράδυ κοιμήθηκα σε ένα ξενοδοχείο στο Νατάλ της Βραζιλίας. Την Κυριακή το βράδυ σε ξενοδοχείο στη Λισαβόνα της Πορτογαλίας, ενώ σήμερα το πρωί (Τρίτη) ξύπνησα στο Park Hotel της Ζυρίχης, στην Ελβετία. «Σοκολατάκι κανείς; Κανένα Ελβετικό σουγιά; Πάρτε κάτι». «Τι να πάρω; Εγώ μια πτήση για Λάρνακα θέλω να πάρω». Από το Σάββατο είμαι «Αϊ θινκ αϊ θω ενάδερ μπόρντινγκ πας, αλλά δεν πας …πουθενά». Βλέπετε, σε κάθε αεροδρόμιο - ενδιάμεσο σταθμό από Βραζιλία για Λάρνακα έχανα ή ακυρωνόταν από μια πτήση. Στο Νατάλ ο πιλότος έχασε το διαβατήριό του, στη Λισαβόνα φτάσαμε αργά, στη Ζυρίχη έπεσε ομίχλη με αποτέλεσμα να χάσω μια πτήση για Αθήνα, ακυρώθηκε επιπλέον η εναλλακτική πτήση μου για Βιέννη, λόγω καθυστερημένης αύξησης του αεροσκάφους. Σε κάθε σταθμό όμως είχα δωρεάν μεταφορές με ταξί, 5* ξενοδοχείο, γεύμα, δείπνο και νερό. Το τελευταίο είναι που λένε "TAP water"; Παλιότερα θα θεωρούσα το "κάθε βραδιά σε μια πρωτεύουσα" εντυπωσιακό. Λες και είμαι στην MI6 ο πρωταγωνιστής του Λε Καρέ. Τώρα απλά με ανακατέβει η μυρουδιά του γαλλικού καφέ στο αεροπλάνο. Νομίζω δεν θα ξαναπιώ γαλλικό καφέ ποτέ πια. Ευτυχώς, υπάρχει ο εσπρέσο ή ο λάτε μακιάτο.

Όλα ξεκίνησαν από την καθυστέρηση της TAP με το χαμένο διαβατήριο. Καλά κι αυτός, το διαβατήριο έχασε; Τέλος πάντων. Μετά την καθυστέρηση των 16 ωρών της TAP με έβαζαν σε όποια πτήση έβλεπαν μπροστά τους. Έλα τώρα κληρώνει Σάου Πάουλου - Μιλάνο, ποιός το θέλει; Δύο μπίζσες για Σάου Πάουλου-Σικάγο έχω, λέμε τώρα που γυρίζει. Έλα έχω Ζυρίχη, έχω, πάρε, πάρε, ευκαιρία, το αφεντικό τρελάθηκε, πάρε. Μάζεψα γύρω στις είκοσι κάρτες επιβίβασης (boarding passes). Τρεις για Λισαβόνα, μια για Σάου Πάουλου, δύο για Ρώμη, δύο για Ζυρίχη, δύο για Βιέννη, τρεις για Αθήνα, μια για Μαδρίτη, μια κατά λάθος για Βαλένθια, πέντε για Λάρνακα. Τώρα που τα κοιτάζω βρήκα μια ακόμα, Ζυρίχη-Βιέννη-Ζυρίχη την ίδια μέρα και ώρα (;). Μάλιστα. Έχω επίσης ένα συλλεκτικό για Λισαβόνα που αναγράφει αναχώρηση 27/9 20:25 από Νατάλ με επιβίβαση 28/9 09:30! Μάλιστα. Το 'χα παρακάνει με τις πτήσεις, αλλά ποτέ δεν είχα είκοσι κάρτες επιβίβασης σε τρεις μέρες...

Με τα πολλά, περνάω τον Ατλαντικό φτάνω Λισαβόνα, την επόμενη μέρα Ζυρίχη. Μα εγώ δεν έπρεπε καν να βρίσκομαι Ζυρίχη. Εκεί ανά μία ώρα μου έδιναν από δύο κάρτες επιβίβασης. Πάρε να έχεις. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν πως σε κάθε πτήση που με έβαζαν σε λίστα αναμονής, δεν μπορούσαν να με βγάλουν μετά, δεν μπορούσε να «κλείσει» η πτήση και δεν μπορούσε να φύγει το αεροσκάφος. Έπρεπε να πηγαίνω στις θύρες μαζί με τον προϊστάμενο να βλέπω τους άλλους να φεύγουν, στο τέλος να κάνει κάτι μαγικά στους υπολογιστές, ενώ μετά από 822 εντολές στον υπολογιστή να με βγάζει αφού συναινέσω. Κάτι με το star alliance gold status, μου είπε. Μετά το έμαθαν και με έβαζαν «no status», ούτε καν «άσπρο». Στην τρίτη αλλαγή του εισιτηρίου μου στο αεροδρόμιο της Ζυρίχης, ο υπάλληλος μου λέει "σας κανόνισα, μέσω Μαδρίτης. Στις δέκα θα είσαστε Βαλένθια". "Α ευχαριστώ πολύ", λέω, φεύγω προς τη θύρα Α23. Μου πήρε 2-3 λεπτά μέχρι να το συνειδητοποιήσω. Επιστρέφω. "Συγνώμη, αλλά τι να κάνω στη Βαλένθια;". "Βαλένθια δεν πηγαίνετε; Α Λάρνακα, ναι συγνώμη, λάθος". Σαν πως ξέρω πια που πηγαίνω; Ήταν να φύγω Σάββατο βράδυ από Βραζιλία, να φτάσω Κυριακή στη Λάρνακα. Τώρα είναι Τρίτη μεσημέρι, είμαι στα 35,000 πόδια κάπου πάνω από το Ζάγκρεμπ. Όπου προσγειωθούμε λέω να ψάξω για σπίτι, μια σταθερή δουλειά στο χώρο του modeling διότι δεν ξέρω να κάνω και τίποτα άλλο. Θα σας στείλω την καινούρια μου διεύθυνση, όταν με το καλό τακτοποιηθώ.

Ήταν σοφή επιλογή να ταξιδέψω μόνο με χειραποσκευή, έστω για τόσες μέρες. Αν είχα δώσει βαλίτσες τώρα θα άρχιζαν φθινοπωρινή περιοδεία ανά την Ευρώπη. "Μαζί σας πάλι από το επόμενο καλοκαίρι, σε σταθερές εμφανίσεις". Το άλλο σοφό ήταν το ενιαίο εισιτήριο μέχρι τον τελικό προορισμό (Λάρνακα) και όχι χωριστά κομμάτια για να γλιτώσω καμιά εκατοστή ευρώ. Διαφορετικά, οι αεροπορικές δεν θα είχαν καμία υποχρέωση να με πάνε μέχρι Λάρνακα, θα πλήρωνα πολλά παραπάνω για να φτάσω, μια που θα έχανα τις τελικές ανταποκρίσεις, ενώ θα έπρεπε να πληρώνω κάθε αλλαγή και ξενοδοχείο. Μου ΄χει τύχει πέντε φορές... δεν είναι λίγες για να είμαι προσεκτικός.

Το καλύτερο ήταν το εισιτήριο για Βαλένθια. Είχα τις υποψίες μου, αλλά τότε επιβεβαιώθηκαν. Μάλλον έχω κοιμηθεί βαριά στην πτήση από Νατάλ για Λισαβόνα, βλέπω εφιάλτη. Τόσο ζωντανό. Σε λίγο ελπίζω να μας ξυπνήσουν για το πρωινό. Αργεί όμως, αργεί. Δεν λέω έφαγα παστέις στη Λισαβόνα, σοκολατάκια και τυριά στη Ζυρίχη, αλλά τόσες πτήσεις μου άνοιξαν την όρεξη ...σεφταλιές πάντως δεν το βλέπω για σήμερα... Αν με συναντήσετε σε κάποιο αεροδρόμιο ή αεροπλάνο, μιλήστε μου. Σας χαιρετώ

Ταξίδι στην Επιστήμη 2

Το αεροπλάνο προσγειώνεται, τροχοδρομεί σε φυσούνα. Το σήμα για τις ζώνες ασφαλείας μόλις έσβησε. Είσαι καθόλα έτοιμος να σηκωθείς από τη θέση 12Α, να προχωρήσεις, να βγεις από την πόρτα σε μια νέα χώρα, σε μια νέα πόλη. Έχεις ήδη αλλάξει το ρολόι στη ζώνη ώρας με την οποία μάταια προσπαθεί τις πρώτες ώρες να ρυθμιστεί το βιολογικό σου ρολόι. Αλλά, πικρές οι βουλές του Αλλάχ και σκοτεινές οι ψυχές των ανθρώπων. Η κυρία μπροστά αποφάσισε τη συγκεκριμένη στιγμή να σηκωθεί, να βάλει τα γυαλιά, να φέρει το κινητό σε απόσταση dx από τη μύτη της και να αρχίσει να ψάχνει τον τηλεφωνικό κατάλογο για να ειδοποιήσει πως έφτασε. Τρείς φορές λάθος pin, κλείδωσε. Το φέρνει πιο κοντά στη μυτη. Κυρία μου, δεν υπάρχει μικρότερο διάστημα από dx, εξ ορισμού. Η ουρά από πίσω να αυξάνεται. Να μην έχουν καταλάβει τι γίνεται, εσύ να μυρίζεις τη νέα χώρα απ' έξω. Το κάρυ στην Ινδία, τα κρουασάν βουτύρου στη Γαλλία, τα ακαραχέ στη Βραζιλία, τη σοκολάτα στο Βέλγιο, το ντούλθε ντε λέτσε στην Αργεντινή, κ.ά. Είσαι έτοιμος να της φέρεις στο κεφάλι τον τουριστικό οδηγό του Lonely Planet, αλλά ευτυχώς πλησιάζει η αεροσυνοδός να σώσει τη μέρα. Τη μέρα, τη νύχτα, δεν ξέρεις. Είναι κι αυτό το αναθεματισμένο βιολογικό ρολόι που κουρδίζεται αργά.

Επιτέλους, έξω από το αεροπλάνο. Μπροστά σου όλες οι φυλές του Ισραήλ κι ακόμα τόσες. Τρέχουν δεξιά, αριστερά, μπρος, πίσω σου. Ψάχνεις τις πινακίδες "Flight Transits", "Immigration", "Baggage Claim", "Exit". Είσαι στο σωστό δρόμο, στα ίδια βήματα που ακολούθησαν πάρα πολλοί. "Γιατί μας επισκέπτεσαι παιδί μου;", ρωτάει ο αστυνόμος στο Αλλοδαπών. "Τουρίστας", απαντάς. "Τουρίστας ή Ταξιδιώτης;", χαμογελάει και σφραγίζει το διαβατήριο. Στην αρχή δεν καταλαβαίνεις την ερώτηση, αλλά προχωράς μπροστά, ψάχνοντας την πτήση σου στους πινακες με τον αντίστοιχο αριθμό του ιμάντα, για να παραλάβεις τη βαλίτσα σου. Αγωνία. Λες να χάθηκε; Δυο σκυλιά γαβγίζουν σε μια βαλίτσα πιο 'κει. Πάει αυτός. Ναρκωτικά ή Σουβλάκια. Θυμάσαι πως πεινάς. Το ταξίδι πάντα ανοίγει την όρεξη. Απ' έξω από το αεροδρόμιο, δίπλα στη στάση των ταξί, υπάρχει ένα κιόσκι με φαγητό του δρόμου. Μερικοί υπολογισμοί, για το πόσα χάπια bactrimel πρέπει να πιεις το βράδυ για την επικείμενη γαστρεντερίτιδα, δεν σε πτοούν. Νοστιμότατο.

Ταξί για το αεροδρόμιο, ένα γρήγορο μπάνιο και έξω στην πόλη με ένα χάρτη στα χέρια. Σημειωμένα με κόκκινο είναι όλα τα μέρη που πρέπει να επισκεφτείς. Όμως, αν πραγματικά δεν επι-σκεφτείς, θα είναι επισκέψεις στραγγισμένες από κάθε ενδιαφέρον. Φαντάζεσαι να προχωράς από το ένα σημείο στο άλλο και να ανεβάζεις φωτογραφίες στο twitter και το Facebook για πολλά likes, χωρίς πραγματικά να καταλαβαίνεις τι βλέπεις ή να συνειδητοποιείς τα δρώμενα γύρω σου. Τις ίδιες φωτογραφίες έχουν ανεβάσει χιλιάδες άλλοι. Δεν χρειαζόταν τόσος κόπος, υπάρχει το PhotoShop. Δεν αντιλαμβάνεσαι το ρυθμό της πόλης, δεν τη ζεις, δεν την κρίνεις, έχεις χαράξει ήδη συγκεκριμένη πορεία. Σαν να διαβάζεις ποίηση, να τη μαθαίνεις απ' έξω για να την αντιγράψεις στην έκθεση ιδεών και να χαρεί ο "καθηγητής" την επομένη που θα τα διαβάζει, σαν σε φωτοτυπία, ή να την απαγγείλεις στους φίλους σου όπως στο βιβλίο, αντί να γράψεις μια δική σου στροφή. Σαν καλογρασαρισμένη αλυσίδα παραγωγής σε εργοστάσιο. Μα μ' αυτό το ρυθμό είναι αδύνατο να παράγεις κάτι, απλά αναπαράγεις όλους τους άλλους. Το χειρότερο; Υπάρχει πιθανότητα να "στολίσεις" το άσκοπο περπάτημά σου με φανταστικά δρώμενα για να το κάνεις πιο πικάντικο.

Όχι. Πετάς το χάρτη και τον τουριστικό οδηγό. Γυρίζεις πίσω. Στρίβεις αριστερά σε ένα στενό δρομάκι. Βγαίνεις σε μια πλατεία, παίρνεις τον ηλεκτρικό και κατεβαίνεις σε μια στάση που σε εξιτάρει τ' όνομα. Μια υπαίθρια παράσταση ξετυλίγεται μπροστά σου. Γύρω από μια ερασιτεχνική μπάντα μαζεύεται κόσμος. Είναι πολύ καλοί. Παίζουν το "Get Up, Stand Up". Την ίδια ώρα από το μπαλκόνι ενός διαμερίσματος πετάει μια κόλλα χαρτί και προσγειώνεται στα πόδια σου. Ένας χάρτης της πόλης του 1244. Μια γιαγιά βγαίνει από το μπαλκόνι "Δικός σου, στον χαρίζω. Είναι αυθεντικός. Μην τον πουλήσεις. Αν θες έχω μαγειρέψει, έλα να φάμε". "Αν μου την πέσει θα φωνάξω, κάποιος θα ακούσει". Ανεβαίνεις. Σου διηγείται την ιστορία της. Αρχίζεις να ζεις την πόλη, την έχεις ήδη γευτεί.
Γυρίζεις στο αεροδρόμιο, περνάς από το Αλλοδαπών. "Ταξιδιώτης", λες. "Σίγουρα, ταξιδιώτης". Είναι σαν την επιστήμη, σκέφτεσαι. Δεν μπορεί να μετατραπεί σε γραμμή παραγωγής, διότι έτσι κάθε βήμα σου γίνεται όλο και πιο τουριστικό. "Σ' άρεσε; Δεν ανέβασες καμιά καλή φωτογραφία, ακόμα;". "Δεν ανεβαίνει έτσι εύκολα", Απαντάς.

Ταξίδι στην Επιστήμη.

   

Ο Πλάτωνας περιέγραψε στην Πολιτεία ανθρώπους που ζουν σε μια σπηλιά. Aλυσοδεμένοι οι άνθρωποι αυτοί κοιτούν μόνο προς τα εμπρός, χωρίς να μπορούν να στρέφουν το κεφάλι τους. Το φως του ήλιου που μπαίνει από την είσοδο προβάλει σκιές στον τοίχο της σπηλιάς όπου έχουν στραμμένο το βλέμμα τους. Οι δεσμώτες εκτός από τον εαυτό και τους διπλανούς τους δεν βλέπουν τίποτα αλλο από αυτές τις σκιές ενός άλλου κόσμου.
   

Διαφοροποιώντας λίγο την αλληγορία, οι δεσμώτες μας βλέπουν ακόμα και τις δικιές τους σκιές. Διδιάστατες απεικονίσεις ενός τρισδιάστατου πραγματικού κόσμου, τον οποίο οι δεσμώτες αγνοούν. Το πρώτο βήμα, κατά τη γνώμη μου, είναι η συσχέτιση. Η απόσταση από το "παρατηρώ" στο "ερμηνεύω". Κάποιος από τους δεσμώτες να συσχετίσει τη διδιάστατη δική του σκιά στον τοίχο με τον τρισδιάστατο εαυτό του, πράγμα που περιλαμβάνει μια αφαιρετική διαδικασία σκέψης και κριτική ικανότητα. Το έναυσμα ίσως δώσει μια πεταλούδα που θα μπει μέσα στο σπήλαιο τυχαία για να πετάξει μπροστά τους και να "ρίξει" τη σκιά της στον ίδιο τοίχο. Ακόμα και χωρίς πεταλούδα, το διορατικό απλά βλέμμα ενός από τους δεσμώτες ίσως είναι αρκετό να συσχετίσει.  Οι συνθήκες όμως πρέπει να είναι κατάλληλες, όπως το φως του ήλιου (πρωί, απόγευμα, χειμώνας, καλοκαίρι) ή η γωνία θέασης, το σημαντικότερο όμως η προθυμία του παρατηρητή να θέσει τη σωστή ερώτηση για να ζητήσει την απάντηση. Υποθέτω πως θα συγκρίνει τη δική του οντότητα ή αυτή της πεταλούδας με τις σκιές που προβάλλονται. Αυτό θα τον οδηγήσει να θέσει το κρίσιμο ερώτημα "πώς είναι ο τρισδιάστατος κόσμος που προβάλλεται στον τοίχο απέναντί μου, αν η πεταλούδα κι εγώ προκαλούμε τις συγκεκριμένες σκιές;". Αυτό ακριβώς είναι ένας επιστήμονας. Πολλές φορές δεν έχει πρόσβαση στην αληθινή πληροφορία, αλλά με μια διαδικασία σκέψης, προβολές μιας πραγματικότητας και συγκρίσεις με δεδομένες γνώσεις προσπαθεί να δώσει την εικόνα ενός αόρατου κόσμου, είτε πολύ μακρινού ή πολλές φορές πολύ μικρού για να παρατηρηθεί με τα συμβατά μάτια που μας έδωσε η εξέλιξη. Κάτι αντίστοιχο με τα ταξιδιωτικά φυλλάδια για διάφορα μέρη του κόσμου που βρίσκει κανείς σε σχετικά γραφεία ή στο διαδίκτυο. Η εμπειρία - και πραγματικότητα - όταν βιώνεις το ταξίδι είναι διαφορετική, παρά τα όσα εχεις ακούσει ή διαβάσει σε ένα διδιάστατο "τοίχο".
    Από την αρχή που οι σπόροι της συνειδητότητας άρχισαν να φυτρώνουν στη σκέψη των ανθρώπων ήρθαν οι πρώτοι καρποί με ερωτήματα που ζητούσαν απεγνωσμένα απάντηση. Η προσπάθεια για ερμηνεία των φαινομένων που παρατηρούσαν οι πρώτοι ευσυνείδητοι αυτοί άνθρωποι οδήγησε στο Θεό, τη Φιλοσοφία και την Επιστήμη: για μερικούς αλληλένδετες ερμηνείες, για άλλους αντικρουόμενες απόψεις. Η κοινή γλώσσα των Επιστημών, τα μαθηματικά, χρησιμοποιούνται από τότε στην περιγραφή φαινομένων, από τις κινήσεις των πιο μακρινών και μεγάλων (άστρα, πλανήτες) μέχρι των πιο μικρών και κοντινών (ηλεκτρόνια, άτομα, μόρια).
   

Ας προσεγγίσουμε ένα - φαινομενικά - απλό ερώτημα. Ποιό είναι το αποτέλεσμα του αθροίσματος S=1+2+3+4+5+6... για άπειρα βήματα; Κανένας αριθμός δεν συγκλίνει ως λύση του προβλήματος. Ο ανθρώπινος νους όμως εν γένει θέλει να τα γνωρίζει όλα ή να προσπαθεί να τα προσεγγίσει με κάτι "απτό", κατανοητό. Το "άπειρο" ως απάντηση δεν είναι κατανοητή. Σαν ταξιδιώτης που βρίσκεται σε μια άγνωστη χώρα και αγωνιά να προσεγγίσει τρόπους σκέψεις ή νοοτροπίες των ντόπιων, αξιοθέατα ή μέρη, βήμα-βήμα σε μια περιπλάνηση. Έτσι και η Επιστήμη, θέλει προσέγγιση. Πάμε βήμα, βήμα. Αν θέλαμε να υπολογίσουμε το απλούστερο άθροισμα A=1-1+1-1+1-1+1-1+1... για άπειρα βήματα; Εξαρτάται ποιός κάνει τις πράξεις. Μηδέν ή ένα αν προχωρήσεις π.χ. τέσσερα (1-1+1-1 = 0) ή πέντε (1-1+1-1+1=1) βήματα. Η Επιστήμη, λοιπόν, έχει πάντα ένα παράγοντα υποκειμενικό, όπως τα ταξίδια. Άλλες εμπειρίες αποκτά ο ένας, διαφορετικές ο άλλος ταξιδιώτης στην ίδια χώρα που αντικατοπτρίζονται ίσως και σε προτιμήσεις. Γι' αυτό χρησιμοποιείται ο όρος "επαναληψιμότητα των αποτελεσμάτων". Αν το A το υπολογίσουν χίλιοι ή ένα εκατομμύριο άνθρωποι, πιθανώς οι μισοί να δώσουν απάντηση μηδέν, οι υπόλοιποι ένα. Να κάνουμε μια παραδοχή; Πως δηλαδή A = 1/2 (μισό) να τους ευχαριστήσουμε όλους; Ωραία, ας προσπαθήσουμε τώρα να υπολογίσουμε ένα άλλο άθροισμα, το B=1-2+3-4+5-6... για άπειρα βήματα. Τώρα; Τι αποτέλεσμα θα βγάλουμε; Γνωρίζουμε πως δύο φορές το B θα μας δώσει: B+(B) = 1 -2 (+1) +3 (-2) -4 (+3) +5 (-4) -6 (+5)+... = 1-1+1-1+1-1+... = A = 1/2 ή 2B=1/2, άρα B=1/4. Ερχόμαστε τώρα στο κρίσιμο αρχικό ερώτημα για το S. Ισχύει S-(B)=1-(+1)+2-(-2) +3-(+3)+4-(-4)+5-(+5)+6-(-6)+... = 0+4+0+8+0+12 +... = 4 (1+2+3+...)=4S. Αποδείξαμε, λοιπόν, πως S-B=4S, ή S-1/4=4S ή S=-1/12. Μείον ένα δωδέκατο. Μα πως είναι δυνατό το άθροισμα όλων των φυσικών αριθμών να κάνει μείον ένα δωδέκατο; Και όμως, έτσι είναι. Αποδεδειγμένο, φυσικά, με πιο πολύπλοκα μαθηματικά από αυτά που μόλις παρέθεσα.
   

Πολλές φορές οι υποθέσεις και παραδοχές που κάνουμε οδηγούν στη λύση ενός προβλήματος που με την πρώτη ματιά δεν υπάρχει, όπως στο άθροισμα 1+2+3+4+5+... Σιγά σιγά αρχίζουν να συσχετίζονται οι σκιές στον τοίχο του σπηλαίου με τον πραγματικό τρισδιάστατο κόσμο πίσω. Άλλες φορές πάλι όσο κι αν προσπαθήσουμε δεν βρίσκουμε λύση, όπως στο άθροισμα 1+1/2+1/3+1/4+1/5+1/6+... που οδηγεί σε "ανωμαλία" (singularity) στα μαθηματικά. Κάτι αντίστοιχα ερωτήματα αφήνονται σε Θεό και Φιλοσοφία, μέχρι τον επόμενο ταξιδιώτη.

Μονάχος στο Μόναχο.

    Από που βγήκε η ελληνική εκδοχή του ονόματος δεν είμαι σίγουρος. Ίσως από παράφραση του αγγλικού Μιούνιχ, του γερμανικού Μίνχεν, του αρχαιότερου Μούνιχεν, ή από το τάγμα των Βενεδικτίνων Μοναχών που ίδρυσαν την πόλη. "Δίπλα στους Μοναχούς", μονάχος κι εγώ πήρα τη λουφθάνσα από τη Λάρνακα για Γερμανία.
   

    Από το αεροδρόμιο στο ξενοδοχείο με τρένο. Καμία σχέση με την αντίστοιχη εμπειρία μου στο Βερολίνο πριν μερικά χρόνια. Στο τότε αντίστοιχο τρένο νόμιζα πως συμμετείχα σε ταινία συσκηνοθεσία Ντέϊβιντ Λίντς - Αλμοδόβαρ, με λίγο Ιντιάνα Τζόουνς της χαμένης κιβωτού. Ένας γερμανός με στρογγυλά γυαλάκια πάνω στο λιπαρό ξυρισμένο πρόσωπό του, ίδιος με αυτόν που καίγεται όταν ανοίγει η κιβωτός της διαθήκης στο τέλος της ταινίας. Δίπλα δύο τραβεστί. Η πρώτη να βγάζει τη γλώσσα μια δεξιά, μια αριστερά, μετά μέσα, σε όποιον έβλεπε, με πονηρά προφανώς σχέδια. Παρά δίπλα μια παρέα σκινχέντς νεο-ναζί με πλαστικά ρόπαλα να χτυπούν τα τζάμια, να φωνάζουν συνθήματα, ενώ στo απέναντι κάθισμά μια κοπελίτσα περνούσε το γιαουρτλού, με το τζατζίκοειδές έδεσμα να στάζει σε τέσσερα καθίσματα, στο φίλο της που για κάποιον περίεργο λόγο καθόταν τρεις θέσεις πιο 'κει. Ρεψίματα, συνθήματα από τους ναζί, η γλώσσα μέσα έξω, μυρουδιά σκόρδου... ο Γερμανός με τα γυαλάκια έτοιμος να αρχίσει τις διαταγές  να μαζευτούμε να πάμε στο Νταχάου, ένας πανικός. Ευτυχώς στο Μόναχο, πολιτισμός! Καθαριότητα, κομψότητα, σεβασμός και ευγένεια στο συνάθρωπο. Τίποτα δεν ακουγόταν. Μόνο ο συρμός του τρένου καθώς κυλούσε στις ράγες. Το εισιτήριο τσιμπημένο... δέκα ευρώ. Εμ καλύτερα δέκα ευρώ και ησυχία παρά τρία ευρώ για να μην ξερεις από ποιά πόρτα να φύγεις όταν σταματήσει το τρένο.
   
     Ξυπνάω το επόμενο πρωί να πάω στο πανεπιστήμιο για το συνέδριο. Περνάω μπροστά από ένα κατάστημα με λούτρινα, μπαίνω μέσα να αγοράσω ένα πιγκουινάκι για τον ανηψιό που τα κάνει συλλογή από διάφορα μέρη του κόσμου. Βλέπω σχεδόν αμέσως μπροστά μου ένα μεσαίου μεγέθους. "Και τον αρπάζω", που λέει ο ανηψιός, πάω στο ταμείο. "Εξήντα τέσσερα" μου λέει. "Τι εξήντα τέσσερα;", της απαντάω. "Ευρώ. Θέλετε μήπως να πληρώσετε σε δολάρια;". "Ούτε σε δολάρια, ούτε σε ευρώ, λυπάμαι. Γιατί είναι τόσο ακριβό;". "Ιτ ιζ μέϊντ ιν Γκέρμανυ, νοτ ιν Τσάϊνα". "Εντ ιτ γουϊλ στέϊ ιν Γκέρμανυ, Αϊ μ αφρέϊντ, Σόρυ, Ι κάντ μπάϊ ιτ". Λίγο τσιμπημένες οι τιμές στο Μόναχο. Από το φαγητό μέχρι τα ξενοδοχεία και τα μέσα μαζικής μεταφοράς πρέπει να ανοιχτείς αρκετά στον προϋπολογισμό σου, σε σύγκριση με μια τυπική ευρωπαϊκή πόλη. Νομίζω, όμως, η αποζημίωση έρχεται περπατώντας στους καθαρούς δρόμους-πλακόστρωτα, ανάμεσα στα ωραία κτήρια, κινούμενος με το άψογο δίκτυο συγκοινωνιών.
    Φτάνω στο πανεπιστήμιο, στο χώρο του συνεδρίου. Μου δίνουν το καρτελάκι με το όνομά μου (το γνωστό name tag). "Όταν τελειώσουν οι ομιλίες, θα πρέπει να το επιστρέψετε". Τι; Το πλαστικό που πόσο να κάνει; Είκοσι λεπτά; Ούτε! Πρώτη φορά μου ζητούν να επιστρέψω το name tag! Άραγε το ζητάνε σε όλους ή μόνο στους Έλληνες για τις δόσεις του χρέους; Λεπτό το λεπτό γεμίζει το σακούλι... Το διασταύρωσα, όχι, το ζητούν πίσω από όλους, μετά το πέρας των εργασιών του συνεδρίου. Μα τι στο καλό; Κι αυτό "μέϊντ ιν Γκέρμανυ" είναι; Μηπως δεν κάνει είκοσι λεπτά; Μπα... και πολλά λέω. Μάλλον η νοοτροπία θα είναι. Οικονομία. Το Γερμανικό σύστημα. Μα στα καρτελάκια; Τι να πω! Μπήκα σε 2-3 παρουσιάσεις, καιρός να επιστρέψω στο ξενοδοχείο.
    Παίρνω το μακρύ δρόμο. Περνάω από την Odeonplatz. Κάτι μου θύμιζε. Δεν μπορούσα να προσδιορίσω. Αργότερα στο ξενοδοχείο είδα ένα φυλλάδιο που προωθούσε τις "εκδρομές" στο Νταχάου.  Το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ναζί είναι δίπλα. Μισή ώρα απόσταση με το τρένο από το κέντρο. Σε μια φωτογραφία βλέπω την ίδια πλατεία. Γεμάτη Ναζί, τα χέρια υψωμένα. Στο βάθος ο Χίτλερ. Μάλιστα. Το έψαξα λίγο παραπάνω. Από το Μόναχο άρχισαν όλα. Στο Μόναχο οργάνωνε τα πραξικοπήματα, προετοίμαζε το έδαφος για την Καγκελαρία. Το Μόναχο πήρε άλλη μορφή. Ασπρόμαυρη. Μπορεί να ήταν από τον καιρό που χάλασε απότομα. Συννεφιά με ψιλόβροχο, γκρίζος θόλος, λίγο κρύο. Την επόμενη μέρα στο Νταχάου πέρασα την πόρτα του στρατοπέδου συγκέντρωσης με το σύνθημα "Arbeit Macht Frei" ή "Η Δουλειά σε Ελευθερώνει". Υποπτεύομαι πως είδα μια πολύ ελαφριά εκδοχή των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Όσο πιο ανώδυνο στο βλέμμα θα μπορούσε κανείς να μετατρέψει κάτι αντίστοιχο. Φούρνοι, θάλαμοι αερίων, Ιατρικά πειράματα. Η εξουσία του ανθρώπου πάνω σε άνθρωπο, με το "Arbeit Macht Frei" να δίνει ελπίδα για να τους κρατήσει μέσα.
   

Για μερικές δεκάδες χιλιάδες η απελευθέρωση ήρθε 29 Απριλίου 1945, από ένα στρατόπεδο χωρητικότητας μόλις έξι χιλιάδων. Τους στερούσαν το φαγητό και την υγεία, με το σύνθημα "Η Δουλειά Ελευθερώνει". "Δούλευε, δούλευε, υπάρχει πιθανότητα να μην πεινάσεις και να έχεις ιατροφαρμακευτική περίθαλψη". Μα που το 'χω ξαναδει, μα που το 'χω...; Α ναι! Πενιχρά έσοδα για μερικούς, αντάλλαγμα με πολλές ώρες δουλειάς, σε ένα σύστημα υγείας να καταρρέει. Μάλιστα... οι Γερμανοί ξανάρχονται ή ξαναήρθαν, φυσικά πάντα με βοήθεια εκ των έσω. Αφού το βλέπεις, δεν το 'χει ο συγκεκριμένος λαός με την εξουσία. Δώστου εξουσία να σε πατήσει. Δεν το πιάσαμε το υπονοούμενο με την πρώτη φορά; Δεν το πιάσαμε με το Das Experiment (2001) ή το Die Welle (2008); Πώς λέμε "καλό παιδί, αλλά...δεν", ε κάπως έτσι. Όχι, μάλλον γενικά ο άνθρωπος δεν το έχει με την εξουσία. Αυτοί που τη θέλουν δεν είναι ικανοί, οι ικανοί είναι αλλεγρικοί.

    Επιστρέφω στην Κύπρο... από τους 2 στους 26 βαθμούς Κελσίου. Φούρνος; Μπα, ελπίζω Άνοιξη. Bιταμίνη D.