Ιερουσαλήμ.

Όσο πιο μακριά από την Αιθιοπία ταξιδεύουμε, τόσο περισσότερο διαφοροποιείται το γενετικό υλικό των ανθρώπων. Αυτό σημαίνει πως η περιοχή αυτή της Αφρικής είναι το λίκνο της ζωής. Τουλάχιστο του Ανθρώπου. Αν οι Θεοί είχαν γενετικό υλικό, το ίδιο θα συνέβαινε με την Ιερουσαλήμ. Τέσσερεις εποχές σε μια ημέρα. Ξεκινάει να ψιχαλίζει, φυσάει. Σταματάει, βγαίνει ο ήλιος, ζέστη. Πετάω το μπουφάν. Συννεφιάζει, πέφτει η θερμοκρασία, κρύο με δυνατή βροχή. Φεύγουν τα σύνεφα για να βγει πάλι ο ήλιος. Άνοιξη. Όπως περνούσαν οι εποχές, περνούσαν από μπροστά μου οι θρησκείες του δυτικού και εγγύς ανατολικού κόσμου, μία-μία. Δίπλα, δίπλα, με τον αέρα να αναμιγνύει αρώματα με ηχητικά κύματα από όλες.

Ρωτώντας στο τραμ, μου είπαν να κατέβω στο δημαρχείο. Μπήκα στην πρώτη πύλη (Jaffa) που βρήκα μπροστά μου. Η παλιά πόλη είναι γεμάτη σοκάκια με πανύψηλους τοίχους. Δεν προσανατολίζεσαι εύκολα με την πρώτη, πρέπει να περάσει ώρα. Ήθελα να τη δω από πάνω, να έχω μια πλήρη εικόνα. Μόλις μπήκα με έπνιξε. Ήθελα να ανεβώ κάπου ψηλά.
Επιλογές σε ένα λαβύρινθο, ένα-δυο στενά μετά βρίσκομαι μπροστά στο Ελληνικό Πατριαρχείο. Μπαίνω μέσα. Πρέπει να έχουν κάποια εκδήλωση. Ρωτάω που είναι η εκκλησία του Παναγίου Τάφου. Μου δίνουν ακριβείς οδηγίες. "Μόλις βγεις δεξιά, μετά πάλι δεξιά, στο πρώτο αμέσως αριστερα". Μα βρίσκομαι σε μια στοά που καταλήγει στο μουσουλμανικό Ομέρ τζαμί. Προχωράω προς τα εκεί. Αμέσως στ' αριστερά κόσμος μαζεμένος. Η εκκλησία που ψάχνω. Δεν χρειάζονται εικόνες για να σου επιβάλει την κατάνυξη. Ο χώρος όπου γεννιέται ένας Θεός στην πίστη των ανθρώπων από μόνος του σου μεταδίδει κάτι το απόκοσμο. Δεν απαιτείται προσπάθεια να νιώσεις τα παρακάλια, τις ευχαριστίες, τη συγκίνηση, το ρίγος των παρευρισκομένων. Αδύνατον να μη σε επηρεάσει. Δεν μπορεί, δίκιο έχουν. Μόνο να σκεφτεί κανείς πόσοι σταυρώθηκαν σε αυτό το σημείο. Ακούγονται και τα δικά τους παρακάλια, αν σκύψεις να αφουγκραστείς τις πέτρες.

Βγαίνω έξω προς άγνωστη πάλι κατεύθυνση. Η συνοικία των Αρμενίων. Στα μεγάφωνα ακούγεται μια προσευχή. Δεν μπορείς να την αγνοήσεις. Ακολουθώ τον ήχο. Φτάνω στο Πατριαρχείο των Αρμενίων, μπαίνω μέσα, κάνω μια βόλτα, βγαίνω. Προχωράω προς την Ιουδαϊκή συνοικία. Μπροστά μου Τείχος. Το Δυτικό Τείχος. Κάποτε προστάτευε το χώρο όπου βρισκόταν ο δεύτερος Ναός, αυτός του Ηρώδη. Πριν από αυτόν, ο πρώτος χτισμένος από τον Σολομώντα. Είχε βοήθεια από τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ. Θεμελιώθηκε βάσει οδηγιών που έδωσε ο Θεός στον Δαβίδ. Αποτελούσε μόνιμη στέγη της Κιβωτού της Διαθήκης και τόπος λατρείας του Γιαχβέ των Ιουδαίων, του Θεού της Παλαιάς Διαθήκης. Άλλο ένα μέρος γέννησης Θεού. Η γη της Επαγγελίας, ως υπόσχεση στους Ισραηλίτες, μετά την έξοδο από την Αίγυπτο, είναι εδώ. Χτυπάνε το κεφάλι τους στο Τείχος θρηνώντας για την καταστροφή του Ναού. Φοράω ένα καπέλο, το kippah, ίσα να καλύπτει λίγα μαλλιά, προχωράω προς το προστατευμένο τμήμα του Τείχους. Ακούω τους λιγμούς τους. Δεν μπορεί, δίκιο έχουν.

Κατεβαίνω σκαλιά. Περνάω από έλεγχο λες και θα πετάξω. Ανεβαίνω στο Όρος του Ναού, μπροστά μου ο Θόλος του Βράχου. Από αυτό το σημείο "Ανελήφθη εις τους Ουρανούς" ο προφήτης Μωάμεθ. Άλλη μια γέννηση Θεού. Επικρατεί απόλυτη ησυχία. Καμία σχέση με την οχλαγωγία κάτω από το βράχο. Απέναντι βλέπω το ορος των ελαιών. Λες πως παλεύουν οι Θεοί στο ίδιο μέρος. Πιστοί βγάζουν τα παπούτσια τους να μπουν στο Τζαμί. Προχωράω να τα βγάλω κι εγώ. "As-salam alaykum". Δεν απαντάω τίποτα. "Μόνο Μουσουλμάνοι από αυτό το σημείο, συγνώμη". Καλούνται για προσευχή, ακούγεται το "Allah o Akbar..." και κοράκια σηκώνονται ταυτόχρονα από το έδαφος. Κι εδώ το ίδιο ρίγος. Δεν μπορεί, δίκιο έχουν. Βγαίνω από μια πύλη στην Ισλαμική συνοικία. Μου μύρισε φαλάφελ. Ουρές έξω από ένα μαγαζί. Το ωραιότερο φαλάφελ που έχω φάει. Συνεχίζω προς την Αρμένικη συνοικία πάλι. Της είχα αφιερώσει πολύ λίγο χρόνο. Λουκουμάδες και σιροπιαστά με κρέμα. Το τέλος ενός μεσημεριανού γεύματος.

Νιώθω γεμάτος, πλήρης. Όχι από το φαγητό, αλλά πνευματικά. Στο αμέσως προηγούμενο ταξίδι μου, στις Η.Π.Α., δεν είχα αλλάξει την ώρα στη φωτογραφική μου μηχανή, ενώ ο φορητός υπολογιστής μου είχε την τοπική. Όταν περνούσα τις φωτογραφίες στον υπολογιστή, παρατήρησα στις λεπτομέρειες μιας από αυτές να αναγράφει "Αύριο, ώρα: 05.24". Δεν ξέρω τι θα ταίριαζε στις φωτογραφίες της Ιερουσαλήμ, δίπλα στις λεπτομέρειες. Δεν είναι ούτε μια φωτογραφία, αλλά ούτε χίλιες λέξεις να την περιγράψουν. Η Ιερουσαλήμ έχει πολλές πύλες που σε φέρνουν σε μια πρώτη επαφή με μία θρησκεία. Έτσι, ακριβώς όπως γεννιόμαστε τυχαία περνάμε πρώτα μια πύλη της Ιερουσαλήμ, τουλάχιστο στο δυτικό και εγγύς ανατολικό κόσμο. Αν έπαιρνα το λεωφορείο ή ρωτούσα κάποιον άλλο στο τραμ, σίγουρα θα έμπαινα από διαφορετική πύλη στην Ιερουσαλήμ, σε διαφορετική θρησκεία από τον Χριστιανισμό και το Ελληνικό Πατριαρχείο. Αλλά πιστεύω το ίδιο θα ένιωθα.